Cá chết hàng loạt: Người ta có quyền nghi ngờ chất độc từ nhà máy Vũng Áng

Kết quả phân tích ban đầu của Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản 1 và Cục Thú y cho thấy cá chết bất thường không có các biểu hiện bệnh lý, không tìm thấy tác nhân gây bệnh dịch thông thường.

Các thông số môi trường thông thường đều nằm trong giới hạn cho phép. Như vậy, nguyên nhân cá chết nhanh bất thường trên diện rộng có thể do độc tố có độc lực mạnh như sinh học, hóa học hoặc yếu tố khác.

Trao đổi với PV về tình trạng cá chết bất thường ở miền Trung vừa qua, ông Lê Thanh Lựu - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I (Bộ NN&PTNT), hiện là Giám đốc Trung tâm Hợp tác quốc tế nuôi trồng và Khai thác thủy sản bền vững (Hội Nghề cá Việt Nam) cho rằng: “Người ta có quyền nghi ngờ về nguyên nhân chất độc từ nhà máy thải ra, khi cá chết xuất phát điểm từ Vũng Áng và ở đó có khu công nghiệp khổng lồ 3.000 ha”.

Hình ảnh cá biển chết hàng loạt ở vùng biển miền Trung

Theo ông Lựu, nguyên nhân cá chết ở thời điểm này đã xác định không thể do thiếu oxy hay thủy triều đỏ, ô nhiễm hữu cơ mà chết như vậy do độc tố. Nguyên nhân cá chết có thể do tảo độc là khó xảy ra. Bởi nếu là tảo độc thì cá ở tầng nổi sẽ chết trước chứ không phải là cá đáy.

“Nguyên nhân có phải là chất độc từ nhà máy thải ra hay không thì cần phải kiểm tra nhưng nó xuất phát từ cảng Vũng Áng, Hà Tĩnh thì đấy là điều người ta nghi ngờ. Nếu nó từ đấy ra thì đó cũng phải là chất rất độc. Nguồn gây độc chưa biết là chất gì, phải xác định bằng số liệu khoa học”, ông nói.

Cũng theo ông Lê Thanh Lựu, nếu ngay từ đầu tình trạng này được thông báo ngay và cơ quan vào cuộc ngay lấy mẫu phân tích, mời các chuyên gia đến thì có lẽ đã có kết quả ngay chứ không phải đợi đến bây giờ.

“Hiện nay nếu lấy mẫu nước biển để xét nghiệm thì đã quá loãng, cần phải lấy mẫu cá để phân tích độc tố và lặn xuống đầu ống xả thải, lấy mẫu đất, xác định xung quanh đấy các động vật đáy, san hô có chết hay không. Nếu không có con nào sống thì có thể biết ngay là độc tố từ đó sinh ra, vùng đấy gây ra”, ông Lựu nói.

Còn ông Vũ Thanh Ca, Vụ Hợp tác quốc tế và Khoa học Công nghệ - Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam cho biết, các thống kê cho thấy từ đầu năm 2016 đến nay, đã có hơn 30 vụ cá biển chết hàng loạt trên thế giới. Như ngày 14/4 có 4.000 tấn cá chết vào bờ biển ở Chile. Tình trạng này xảy ra ngày càng nhiều và chủ yếu liên quan tới ô nhiễm môi trường biển.

Nguyên nhân chủ yếu cá chết là do cạn kiệt ô xy do phân hủy chất hữu cơ, bùng phát tảo độc, sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ…

Ông Ca cho biết, tại Việt Nam, hiện tượng cá chết, ngêu sò nuôi chết cũng khá nhiều nhưng tình trạng cá tự nhiên chết ở dọc các tỉnh miền Trung như lần này là chưa từng xảy ra.

Ông Ca cũng cho rằng không loại trừ chất độc nhà máy thải ra bởi vì 300 tấn hóa chất mà Formosa nhập về súc rửa đường ống không biết thải ra lúc nào, bao nhiêu.

“Vẫn chưa biết chất độc đó là gì nhưng biển trong những ngày đấy khá lặng, người ta vẫn thường nói “tháng 3 bà già đi biển”, biển cực lặng, dòng chảy không đáng kể nên nếu có chất thải, không xáo trộn kịp nên gây ra chết cá”, ông Ca phân tích.

Ngoài ra ông cũng cho rằng, cạn kiệt ôxy trong những ngày nắng nóng, hiện tượng bùng phát tảo độc cũng có thể là những tác nhân gây ra hiện tượng cá chết hàng loạt.

“Vào mùa xuân, đầu hè nhiệt độ nước thích hợp cho tảo độc phát triển, chất độc làm đầu độc con cá, thậm chí cá nhiễm chất đấy người ăn cũng bị ngộ độc. Hiện tượng ngộ độc ở miền Trung tôi không dám khẳng định nhưng nhưng tôi nghĩ nguyên nhân do lượng tảo độc nhất định”, ông Ca nói.

Theo ông Ca, việc xác định nguyên nhân gây cá chết là rất khó. Nếu trong cá còn tồn dư lượng độc mà Formosa thải ra thì có thể phân tích mẫu cá là tìm ra được. Trong trường hợp cá nhiễm chất độc do tảo sẽ rất khó khăn vì bản thân cá chết cũng tự tạo ra chất độc. Do đó không biết chất độc do tảo tạo ra hay cá.

Khó khăn nữa là việc phân tích điều kiện nước biển phải lấy ngay thời điểm cá chết, lấy ở các tầng khác nhau, còn nếu chỉ ở tầng mặt, gần bờ, cũng chẳng giải quyết được vấn đề gì.